De Financial Times meldde
maandag dat het Noorse oliefonds zijn 600 miljard dollar actiever wil
beleggen. Het fonds zou handig kunnen profiteren wanneer markten tijdelijk
op slot raken, dankzij zijn enorme vuurkracht en langetermijnkarakter.
Toegegeven, er wordt verschillend gedacht over de wenselijkheid van actief en
opportunistisch beleggen van een dergelijk megafonds. Feit is echter dat
Noorwegen verantwoord omgaat met de luxesituatie van binnenstromende
oliedollars. Per inwoner bedraagt de buffer zo’n 100 duizend euro.
Dutch Disease
Dat het anders kan, bewijst Nederland. Een halve eeuw geleden bleek er een
enorme gasvoorraad onder de grond te zitten, wat de overheid tot nu toe een
paar honderd miljard euro heeft opgeleverd.
Het is al vele jaren bekend dat het verstandig is reserves op te bouwen om de
kosten van de vergrijzing op te vangen. Toch werden de gasbaten primair
gebruikt om de rijksbegroting te dichten. Die overigens meestal pas echt
sluitend werd na fors extra te lenen. Feitelijk leeft Nederland al decennia
op te grote voet. De overheidsuitgaven zijn derhalve veel te hoog, of de
belastingen veel te laag.
Het feit dat een deel van de aardgasbaten zijn weg vindt in infrastructuur,
onderwijs en ‘innovatie’, is een zwak excuus. Voor zover deze zaken
overheidstaken zijn, behoren ze natuurlijk gewoon uit de rijksbegroting te
worden gefinancierd.
Het fenomeen van het ruimhartig besteden van een toevallige gelukstreffer als
de aardgasbel, is wereldwijd bekend geworden als de Dutch Disease.
Overheidsuitgaven vinden niet genoeg dekking in structurele opbrengsten.
Fundamentele problemen in de economie kunnen jarenlang onder het tapijt
worden geschoven dankzij de aardgasbel. Zodra de bel leegloopt, resteren een
te dure overheid en verwende bevolking.
Nederland nog niet genezen
Gezien de felle reacties op de diverse bezuinigingsmaatregelen, is Nederland
nog steeds patiënt. De bezuinigingen leiden in het beste geval tot een
begrotingstekort van drie procent. Ondanks (eindige) aardgasbaten en
(momenteel) lage rente. Terwijl we ooit zullen moeten bouwen aan een reserve
voor de zorg- en pensioenkosten die voortvloeien uit de vergrijzing.
Maar laten we niet overhaasten en even de verkiezingen afwachten. En het is
alleszins redelijk om de eurocrisis te doorstaan, alvorens de buikriem aan
te halen. Tegen die tijd zijn er weer verkiezingen. Met wat geluk is er dan
een tijdelijke economische opleving. Het is redelijk om die te benutten om
even op adem te komen na al die zware jaren, dus de pijnlijke maatregelen
gaan nog even in de ijskast... totdat de vergrijzingscrisis zich aandient.
Errol Keyner is adjunct-directeur bij de Vereniging van Effectenbezitters
(VEB), maar schrijft dit artikel op persoonlijke titel.
Lees ook:
Meer analyses van Errol Keyner
Volg de markten op Z24 Beurs
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl